Yazan Muammer KARABULUT / 6 Eylül 2023
Yakın zamanda Yahudiler için Kıbrıs adasının önemi İngiltere Başbakanı Benjamin Disraeli (21 Aralık 1804-19 Nisan 1881) döneminde başladı, Theodor Herzl (2 mayıs 1860-3 Temmuz 1904) ile iyice siyalaştı kısacası İsrail devletinin kuruluşu ile de olmazsa olmaz duruma geldi. Son yıllarda ise bu görev CHABAD üzerinden devam etmektedir.
O zaman Kıbrıs adasının Güney’inde 2003, Kuzey’de ise 2008 yılında fiili olarak faaliyete geçen ve çok fazla bilinmeyen CHABAD’la ilginin boyutunu görmeye çalışalım…
CHABAD’ın henüz KKTC Hahamı atamadığı bir tarih olan 27 Haziran 2007 Çarşamba gün yazılan bir raporda, “Larnaka, Ayia Napa, Girne, Limasol, Lefkoşa ve Baf'ı kapsayan altı haftalık bir görev için yakında Kıbrıs'ın Larnaka şehrine varmayı dört gözle bekliyoruz.(bkz)” yazılıdır.
Görevin ne olduğunu da özetle aşağıdaki haberden takip edelim.
CHABAD’ın web sitesinde 14 Temmuz 2007 tarihinde yer alan bir haberin orijinal başlığında, “Bringing Judaism to Cyprus”(bkz) yazılıdır. Türkçesi ile “Yahudiliği Kıbrıs'a Getirmek”
Haberde ise Kıbrıs, Aiya Napa'daki "Chabad Evi "nde Şabat(*) mumlarının yakılması. Şabat duaları ve diğer etkinlikler, yaz boyunca Yahudiliği güçlendirmek amacıyla adayı ziyaret eden bir grup Chabad-Lubavitch hahamlık öğrencisi tarafından organize ediliyor.
Organizasyonlar başarılı oluyor ve Kuzey Kıbrıs Yahudi Merkezi 2008 yılında Girne’ye açılıyor. Burada da dikkat çekmek istediğimiz husus CHABAD’ın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti değil de “Kuzey Kıbrıs” ifadesini kullanmasıdır. Yani CHABAD KKTC’yi tanımıyor ama kendisine KKTC’nin bütün kapıları açılıyor.
Ve KKTC’de resmi olarak faaliyetlerine başlayan CHABAD lideri tüm toplantılarda Kuzey Kıbrıs’ı teslim eder.
CHABAD Hahamı Chaim Hillel Azimov ilk toplantısını 2008 yılında, “Kuzey Kıbrıs Chabad-Lubavitch'in eş direktörü” olarak, Brooklyn, N.Y.'de, “Chabad-Lubavitch temsilcileri yıllık konferanslarına” katılır. Artık Azimov Kuzey Kıbrıs’ın temsilcisidir.
-İlk toplantı 23 Kasım 2008
Diğer temsil ettiği bir toplantı ise Berlin Belediye Başkanı Klaus Wowereit, Almanya'nın başkentinde CHABAD faaliyetlerinin 15. yıl dönümü kutlamasında Chabad-Lubavitch temsilcileriyle dans ediyor.(bkz) Dansı izleyenler arasında, “Kuzey Kıbrıs'tan Haham Chaim Hillel Azimov” da var.
KKTC’DE “KUZEY KIBRIS YAHUDİ MERKEZİ”
CHABAD yüzlerine Yahudili maskesi takıp arkalarına dokunulmazlıklarını sağlayan antisemitizm alarak hareket etmelerinde henüz bir yıl (23 Eylül 2009) olduğunda, “Kuzey Kıbrıs Yahudi Merkezi, Büyüyen Cemaate (CHABAD) Hizmet Veriyor” başlıklı haber yaptılar.
Aşağıdaki fotograf, 2009 yılında Girne "Kuzey Kıbrıs Yahudi Merkezi"'nden..
Haberde, “Chabad-Lubavitch Hahamı Chaim ve Devora Azimov, Kuzey Kıbrıs'ın Yahudiliğe adanmış ilk merkezini açmak üzere Mart 2008'de Girne'ye taşındı. Denize yakın geniş bir villada yer alan merkez, ibadet ve toplantı odalarının yanı sıra Azimovlar ve iki çocukları için yaşam alanlarından oluşuyor.
Chaim Azimov, "Yahudi gururunu ve Yahudi yaşamını [güçlendirmek] için buradayız" diyor. "Herkes için burada olmak bizim işimiz." (bkz)
Sonun da Azimov, Türkiye Cumhuriyet Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da huzuruna çıkar. Cumhurbaşkanı da hemen KKTC’ye bir sinagog yapın emrini Tatar’a verir.
TATAR YAKINDAN İLGİLENDİ
KKTC’de yapılan bir haberde ise “Kıbrıs’ın kuzeyinden katılan Haham Chaim Hillel Azimov’ın arazi talebini de geri çevirmeyen Erdoğan, Ersin Tatar’ı arayarak gerekli girişimlerin yapılmasını istedi. Bugün Kıbrıs’ın elde ettiği bilgiye göre Tatar daha sonra Hamam Azimov’u arayarak konuyla yakından ilgilendiğini belirtti. (bkz)
Anadolu Ajansı haberine göre, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk Yahudi Toplumu ve İslam Ülkeleri Hahamlar İttifakı Üyelerini Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde kabul etti.” Ama adı geçen ittifak ne kadar yasal, resmi makamlardan onaylı bir kuruluş onayı var mı bilinmiyor.
Kabulde şu isimler yer aldı:
"Türkiye Hahambaşı İshak Haleva, Türkiye Hahambaşısı Genel Sekreteri Yusuf Altıntaş, Türk Yahudi Toplumu Başkan Vekili Moris Levi, Türk Yahudi Toplumu Başkan Asistanı Yusuf Desaban, Türk Yahudi Toplumu Delegasyon Başkanları İshak İbrahimzadeh ve Erol Kohen, ARIS Başkanı ve İstanbul Aşkenaz Cemaati Hahamı Mendy Chitrik, ARIS Kurul Koordinatörü Reuben Eli Ovits, Dünya Dağ Yahudileri Kongresi Başkanı Akif Gilalov, Buhara Özbekistan Yahudi Kongresi Başkan Yardımcısı Edi Mordechayev, Arnavutluk ve Kosova Hahambaşı Yoel Kaplan, Azerbaycan Hahambaşı Shneur Segal, İran Hahambaşı Yehuda Gerami, Kırgızistan Hahambaşı Arie Reichman, Kazakistan Hahambaşı Yeshaya Cohen, Rusya Hahambaşı Berel Lazar, Uganda Hahambaşı Moshe Raskin, eski Mısır Hahambaşı Avraham Dayan, İstanbul hahamları Menachem Porush, David Sevi, Naftali Haleva, İshak Alaluf, Avraam Gerson, Izak Peres, Birleşik Arap Emirlikleri Hahamı Levi Duchman, KKTC Hahamı Chaim Hillel Azimov, Rusya hahamları İtschak Deutsch, Dani Krichevsky, İran Cemaati New York temsilcisi Zelman Lowenthal, Almati hahamları Saadya Liberov, Elchanan Cohen, Bakü Hahamı Shneur Elimelech, İsfahan Hahamı Eliyahu Saidian, Nursultan Hahamı Shmuel Karnauh." (bkz)
Vallahi bütün haberleri, “onlara” yazdı. Yalnızca, “Kuzey Kıbrıs”’a dikkat çektim, o kadar.. Yani KKTC’yi bile tanımayan bir örgüt 15 yılda adayı ele geçirdi. En fazla taşınmazın sahibi oldu.
(*)Şabat/Şabbat; Yahudilikte ibadet ve dinlenme günü olarak kabul edilen gündür