FELAKET ETKİSİ;  KATASTROFİK  

Ülkemizde yaşanan felaketi ilk saatlerden itibaren her yönü ile 5gvirusnews olarak mercek altına aldık. Ve bu süreci de devam ettireceğiz.

Daha önce DSÖ’nün ÇİN’deki planlı salgınındaki kararı gibi, bu sefer de depremle 3. Seviye Acil Durum' ilan ettiğini duyurmasını da kuşku ile karşılıyoruz! Onun için de bilimsel olduğu iddia edilen verilerin ne kadar bilimsel olduğunu araştırıyoruz. Öncelikli olarak da bilinçlenmeyi tercih ettik. Karşılaştığımız tablo korkunçtu, özelikle ikiz depremin tetiklendiği yer kafamızı çok kurcaladı! İleri bir zamanda eğer araştırmalarımızı doğru bir zemine oturtabilirsek, o kuşkularımızı da paylaşacağız.

Fakat öncesinde ülkemizde konun uzmanı olan İTÜ İnşaat Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Mekanik 1999 yılından itibaren olarak görev yapan, uluslararası alanda hakemli makaleleri yayınlanan ve TBMM 24. Dönem Kayseri Milletvekili (2011-2015) Prof. Dr. Pelin GÜNDEŞ’in twitter hesabında ki paylaşımı dikkatimizi çekti.

Depremle ilgili aradığımız teknik bilgileri ile önceki Kocaeli depreminin karşılaştırmasını bulduğumuz paylaşımından dolayı yayınlamak üzere kendisi ile irtibata geçtik.

Ve aşağıdaki yazısı hakkında konuştuk, yayınlamak için de izin istedik.

İşte o yazı;

Yazan Prof. Dr. Pelin GÜNDEŞ

Dikkatimi çeken önemli husus: Bu depremin çok büyük bir PGA (en büyük yer ivmesi) değerine sahip olması. Resimde AFAD’ın Mw=7.8 Pazarcık ivme kayıtları var. Doğu-batı yönünde PGA’yı 2g, Kuzey-Batı yönünde PGA’yı 1.99g ve yukarı-aşağı yönde PGA’yı 1.38g olarak hesapladım.

Soldaki ilk resimde 2007’de Natural Hazards adlı hakemli SCI’deki bilimsel dergide basılan 22 sayfalık makalemin ilk sayfası var. Bu makalede Kocaeli Depremi kuvvetli yer hareketini ve deprem zemin büyütmesini inceledim. Classical spectral ratio ve reciever function tekniklerinin ikisini de Kandilli’nin kayıtlarına uyguladım. Ham kayıtları kendim MATLAB’de 2006’da yazdığım SPIDER sinyal prosesleme(*) paket programı ile prosesledim. Kandilli kayıtlarında en yüksek yer ivmesi Yarımca Petkim’de ölçülen 0,32g. Aykut Barka ise bir yayınında başka bir kayıttan PGA’yı 0.45g bulmuş. Her halükarda Pazarcık Depreminde hesapladığım 2g ile mukayese edildiğinde Kocaeli Depremi dahi hafif kalıyor.

Yukarıda Kocaeli Depremi ile Pazarcık depreminin verilerini mukayese ettim. Bu deprem tahminimizin çok çok üstünde bir can kaybına ve hasara neden olmuş olabilir. Tarihte yaşadığımız en kuvvetli depremlerden biri ile karşı karşıyayız. Karamsar bir senaryo ile Gayrisafi milli hasılamızın %1.5’ine kadar varabilecek bir maliyet tablosuna hazırlıklı olmalıyız.

Şimdi de 1999 Düzce depremi ile dünkü Pazarcık depremini bilimsel kıstaslarla mukayese edeyim.

Aşağıda 2007’de Engineering Structures isimli SCI’deki hakemli bilimsel dergide basılan 27 sayfalık makalemden birkaç örnek sayfa var. Bu çalışmamda Düzce depremindeki kuvvetli yer hareketini analiz etmiştim. Bu makalede yine kendi yazdığım sinyal prosesleme paket programı olan SPIDER’ı kullanarak İTÜ ve Kandilli’nin ivme kayıtlarını prosesledim. Sizin de görebileceğiniz gibi İtalyanların yaptığı taban izolatörlü viyadüklerin ağır hasar gördüğü Düzce depreminde Bolu kaydında PGA 0.82 g idi. Biz bu değeri dahi o gün çok yüksek bulup nedenini araştırmış ve fayın ivme kayıtçısına doğru çatlayarak gelmesi olarak tarif edebileceğim, “forward directivity effect” e bağlamıştık. Şimdi bu yüksek PGA değeri, Pazarcık depremindeki 2g nerede ve 1999 Düzce depremindeki 0.82g nerede? Bugün gerçekten çok kuvvetli katastrofik(**) bir depremle karşı karşıyayız!

Otuz yıllık İTÜ Deprem Mühendisliği hocası olarak beni dahi şaşırtan husus şu. Deprem ivmesi üç yönlü ölçülür. Kuzey-güney, doğu-batı ve yukarı-aşağı. Normalde katastrofik depremlerde dahi yukarı-aşağı yönlü ivmelerden ölçülen PGA çok düşüktür. Ancak Pazarcık depreminde yukarı-aşağı yönlü ivme kaydını dahi 1.38g olarak hesapladım. Yani bu değeri Kocaeli depreminin yatay yönlü kayıtlardan hesaplanan 0.45g ve Düzce depreminin yine yatay yönlü kayıtlardan hesaplanan 0.82g değeri ile mukayese edin! Çok büyük bir depremle karşı karşıyayız!

(*) Proses; sözlük tanımıyla sisteme giriş yapan bir girdiyi sistemden geçirerek çıktıya dönüştüren, bu işlemi yaparken somut olarak ölçülebilen farklı değerler üreten işlemler kümesidir. Süreç yaklaşımı olarak da belirtilmektedir. Prosesler katma değerli çabalarla tanımlanırlar.

(**) Genel anlamı itibariyle katastrofik, 'çok kötü bir olay' anlamına gelir. Özellikle felaket etkisi yaratacak bir durumu anlatır. Herhangi bir olayı kötü yorumlama şeklinde de ifade etmek mümkün. Bir durumun boyutunu etkin bir biçimde anlatabilmek için değerlendirilir.