Yazan Dr. Erdem Ulaş
D Vitamini, gıdalardan alınabileceği gibi güneş ışığının çıplak tene nüfuz etmesi ile de alınabilen özel bir vitamindir. Bağırsaktaki kalsiyum emilimine yardım etmesi, kemiklerdeki kalsiyum birikimini sağlaması ve kandaki kalsiyum seviyesini kontrol etmesi bakımından vücutta kalsiyumun en uygun(optimal) kullanımını sağlamak için D vitamini elzemdir. Kalsiyum eksikliği, çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde osteoporoz gibi kemik rahatsızlıklarına sebep olur. Kanıtlar D vitamininin daha birçok ilave görevi olduğunu ortaya koymaktadır.
Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre; Evden dışarı pek çıkmayan ya da derisini tamamen örtecek şekilde giyinen bireyler D vitamini eksikliği açısından özellikle yüksek risk teşkil etmektedir. "EVDE KAL" söylemi pandemi boyunca devam ederken daha riskli D vitamini seviyesinin düşmesi durumu da paralelinde gelişmekte. Deri pigmentleşmesi, D vitamini üreten hücrelere ulaşan UV-B ışımasını azalttığından koyu tenli insanlar da risk grubunun içerisinde yer almaktadır.
Yaygın bir şekilde deri kanserine karşı korunmak için kullanılması tavsiye edilen koruyucu güneş kremlerinin sık ve yoğun kullanımı da D vitamini sentezinin önüne geçmektedir. Bu nedenle besinsel D vitamini önemli bir işlevi karşılamaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü, çocuklar ve ( emziren ve hamile bayanlar dahil olmak üzere) ;
50 yaş altı yetişkinler için günlük 5 µg (≥ 200 Uluslararası birim (IU),
51-65 yaş arası bireyler için 10 µg (≥ 200 Uluslararası birim (IU)
65 yaş üstü bireyler için 15 µg (600 IU) D vitamini alımı önermektedir.(1)
Birleşik Devletler İlaç Enstitüsü (IOM) hâlihazırda 1-70 yaş aralığındaki insanlar için günlük 15 µg 70 yaş üstü için günlük 20 µg D vitamini alımını tavsiye etmektedir.(2)
IOM tarafından yakın zamanda yayınlanan bu öneriler bir önceki yayına göre önemli bir artış olduğunu gözler önüne sermektedir: D vitamini araştırmaları alanında yapılan önemli gelişmeler göz önüne alınarak çocuklar için önerilen günlük D vitamini alım miktarı üçe katlanmış, 70 yaş altı yetişkinleri için önerilen günlük miktar 1,5-3 katına çıkmıştır.
Balık ciğeri, balık ciğeri yağları, yağlı balıklar ve yumurta sarısı ile D vitamini ile takviye edilmiş gıdalar (tahıllar, süt, tereyağı ve margarin gibi) temel D vitamini kaynaklarıdır.
Önemli D Vitamini Kaynaklarına bakacak olursak;
Besin --- D vitamini (100 g da µg olarak)
Balık yağı -- 210.0
Çiğ uskumru -- 8.2
Çiğ somon --- 7.1
Izgara somon -- 5.9
Yumurta Sarısı -- 4.9
Yaklaşım ne olursa olsun, günlük toplam D vitamini alınımı SCF( Scientific Committee on Food) tarafından belirlenmiş olan yaş gruplarıyla ilişkilendirilmiş maksimum alım seviyelerini; 10 yaş altı çocuklar için 25 µg- 1000 IU
10 yaş üstü popülasyon için 50 µg - 2000 IU geçmemesi gerektiği unutulmamalıdır. (3)
D vitaminine virüslere karşı antikor üretimi ile bağışıklık sisteminin de güçlü olması ve kemik sağlığını muhafaza etmek için öneminin yanı sıra kas işlevi ile denge için de ihtiyaç duyulur. Kemikleri sağlam yapmanın yanı sıra, uygun miktarda D vitamini seviyesi; yaşlılarda büyük bir problem olan düşme kaynaklı kırılmaları %20-30 oranında azaltır. D vitaminin yararlı olabileceği diğer alanlar arasında yaşlılarda zihinsel zayıflama, çoklu skleroz (multiple sclerosis), romatizmal eklem iltihabı, diyabet ve bazı kanser türleri bulunur ( göğüs, kolon, prostat kanserleri).(4)
D vitamini üretimine doğal sebep olan güneşe daha çok maruz kalan bireyler gıdalardan aldıkları D vitamininin uygun beslenme limitleri sınırları içerisinde kalmasına dikkat etmelidir. D vitamini fazlalığının (hypervitaminosis D) klinik semptomları anoreksia, kilo kaybı, yorgunluk, yönelim bozukluğu (disorientation), kusma ve kabızlık şeklinde görülmektedir.
D vitamini terimi aslında iki bileşeni içerir: D2 vitamini ve ondan kimyasal yapı bakımından biraz farklı olan D3 vitamini. Ergokalsiferol olarak da adlandırılan D2 vitamini mayalar tarafından üretilir ve çoğunlukla besinlere katılır. Öte yandan D3 vitamini (kolekalsiferol) ise güneşe maruz kalma ile deride üretilir ve hayvansal kaynaklı besinleri içeren gıdalar vasıtasıyla diyetlerde tüketilir. D vitamininin bu iki formu da besin değeri güçlendirilmiş gıdalar ve gıda takviyelerinde bulunur. Ancak D3 vitamininin D2 vitamininden daha kararlı yapıya sahip ve daha güçlü olabileceği; dolayısıyla da tercih edilen güçlendirici olması gerektiğine dair kanıtlar vardır. A, D, E, K vitaminleri yağda özellikle saf Zeytinyağında çözülen vitaminlerdir.
Doğal ve saf olan fenolik bileşenleri yüksek zeytinyağları ile maksimum koruma ve emilim sağlanarak vücut sistemleriniz de dengelenir.
İngiltere'den D Vitamini Hamlesi İngiltere’de 2,5 milyondan fazla insana ücretsiz D vitamini desteği verileceği açıklandı. Salgından en çok etkilenen İngiltere salgınla mücadele kapsamında halka D vitamini takviyesi yapma konusunda karar aldı.
D vitamini eksikliğinin korona virüs (Covid-19) riskini artırdığına dair çalışmalar üzerine İngiltere’de yaklaşık 2,7 milyon insana D vitamini takviyesinin ücretsiz sağlanacağı açıklandı. Ücretsiz teslimatın Ocak ayından başlayarak 4 ay geçerli olacağı belirtilirken, hizmetten desteğe ihtiyacı olan kişiler yararlanabilecek.
İspanya'da geçen hafta yapılan açıklamada, araştırmacıların hastaneye kaldırılan 216 Covid-19 hastasının yüzde 82'sinin kanında D vitamini oranının düşük olduğu sonucuna ulaştığı aktarılmıştı.
Not: Salgın ilk duyulduğunda herkese muhakkak D vitamini seviyelerini 70 civarına çıkarmaları gerektiğini önermiştim. Aylar önce sonbahara girmeden halka ücretsiz D Vitamini desteği sağlanmasını dilemiştim. Şimdi bu uygulamayı ilk İngiltere başlattı. İleri zamanlarda belki karbonatlı su içilmesi de tavsiye edilir. Karbonatlı su içmeye başlayarak da vücut alkali yapılarak mineral takviyesi de alınarak daha dirençli bir hale gelmenize faydası olur.
Kaynaklar: : (1) WHO. (2004). Vitamin and Mineral Requirements in Human Nutrition, 2nd Edition. Geneva, Switzerland.
(2) Institute of Medicine. (2010). DRIs for Calcium and Vitamin D.
(3) Kaynak : Scientific Committee on Food. (2002). Opinion of the Scientific Committee on Food on the Tolerable Upper Intake Level of Vitamin D.
(4) Buell et al. (2009). Vitamin D Is Associated With Cognitive Function in Elders Receiving Home Health Services. Journal of Gerontology 664:888-895.
Giovannucci E et al. (2006). Prospective study of predictors of vitamin D status and cancer incidence and mortality in men. Journal of the National Cancer Institute 98(7):451-459. )
şeyda burucu 4 Yıl Önce
kesinlikle katılıyorum.başka yazılar da okuduğumda D vitaminin covid-19 üzerindeki iyileştirici etkisini görmüştüm